Masallar ve Çocuklara Etkileri

Masallar ve Çocuklara Etkileri - Masal çocuğun hayal gücünü geliştirir, olağanüstü dünya sunar.

İleride hayal gücü olan, zorluklarla baş edebilen, okumayı seven bir nesil istiyorsak, bol bol masal okuyalım çocuklarımıza.

Masal, sözlü halk hikayesi; olağanüstü öğe, kahraman, olaylara yer verilen yaşanmamış öyküler olarak tanım bulmakta sözlüklerde. Peki hepimizin sıcak çocukluk anılarını süsleyen bu metinlerin yapısal özellikleri nelermiş ve günümüzde bu metinler nasıl kullanılmakta, yeni nesillere nasıl aktarılmakta ve aslında aktarımında seçici olmak gerekiyor mu bir bakalım isterim..

Kaynaklarda masalların özellikleri şu şekilde belirtilmekte:

Olağanüstü konuları vardır.
Kahramanlar gerçeküstü özelliklere sahip olabilir.
Yer ve zaman belirsizdir.
Her masaldan bir öğüt, bir ders çıkarılabilir.
Masallar kalıplaşmış bir tekerleme ile başlar.
Masallarda olağanüstü varlıklar bulunabilir.
Masallar kalıplaşmış tekerlemelerle biter.
Masallar hep mutlu sonla biter.
Niteliği ne olursa olsun hep hayal ürünüdürler.
Olaya dayalı, sanatsal kurmaca metinlerdir.
Yazılı ve sözlü edebiyat ürünüdürler.
Masalın sonunda her zaman iyiler kazanır.
Masallar iyiyi ve kötüyü anlatarak, çocukların olaylardan ders çıkarmalarını amaçlar.

Masalların saydığımız özelliklerinden sonuncusu aslında ‘Sasal’ kelimesinin sözcük anlamı ile de ilintili. Çünkü masal kelimesi köken olarak Arapça ‘Mesel’ sözcüğünden gelir. Mesel ise ibret alınacak, örnek teşkil edecek kısa anlatı demektir.  Peki masallar çocuklar için sadece verdiği mesajlar, çıkarılması gereken dersler sebebi ile mi değerlidir?

Bence masalların verdiği mesajın haricinde masalı anlatan ile dinleyen arasındaki ilişki yani masalın bu ilişkiye katkısı çocuk hayatında önemli bir ihtiyaçtır. Masalların başlı başına terapötik bir katkısı vardır çocuk dünyasına. Çünkü çocuk nasıl ki oyunlarda bağırır, kırar, yaptığı kuleleri bozar ve ne olursa olsun oyun yeniden ve yeniden inşa edilebilir ve onarılabilir bir mekanizmadır kendi içinde, masalda da bu vardır. Karakterler zorluk çeker, üzülür, korkar, ağlar, yalnız kalır ama sonunda sorunlar çözülür.  Çocukta büyüme yolundaki bu zorlu süreçte bunu görmeye ihtiyaç duyar. Annem gitse de gelecek, yağmur yağsa da duracak, kule yıkılsa da yeniden yükselecek gibi. Çocuğun bu onarım ihtiyacı ileriye yönelik duygusal sağlıklılık adına ciddi bir yatırımdır. Bu ihtiyacı oyun, masal, iletişim, sevgi yoluyla karşılanan çocuklar, yetişkinlik hayatlarında zorluklarla mücadele eden ve dingin günlerin gelmesini heyecan ama sükunet ile bekleyebilenler olmaktadırlar.

Masal çocukların hayal güçlerini geliştirir. Onlara yeni dünyalar sunar. Film izlemek, resimli kitaplara bakmak gibi değil, anlatılanı zihninde canlandırma, kendi prensesi, kendi kurdunu düşünebilme heyecanı yaşamasına olanak tanır çocuklara. Elbette özelliklerinde de sayıldığı gibi, masal kendinden menkul öğütler içermektedir. Ancak güzel olanı masal bunları dikte ya da empoze etmeye çalışmaz. Masal bittikten sonra ‘Kırmızı başlıklı kız nerede yanlış yapmış?’ yazmaz… Amaç ‘Öğretmek’ değil ‘Edindirmektir’ altı çizilen değeri, davranışı, tutumu…

Ya zararları?

Varsa bir zararı ben yeni nesil anlatılarda görselin çok ön planda olmasından kaynaklandığını düşünüyorum. Çocuk kurdun büyükanneyi yemesini ya da avcının geyiğin kalbini çıkarmasını ‘Kendine göre’ canlandırır zihninde, bizler kanlar ve bıçaklar ve şiddeti çağırıyoruz kendi yetişkin dünyamızda aslında. Ama kimi yeni nesil anlatılar gerçekten vurma, kırma, uygunsuz söylemler gibi içerikler barındırmakta. Dolayısı ile masallar ve kimi yeni nesil içeriklerin ayrıştırılması taraftarıyım.

İleride hayal gücü olan, zorluklarla baş edebilen, okumayı seven bir nesil istiyorsak, bol bol okuyalım çocuklarımıza. Keyifle okuyalım ama ‘kaliteli zaman’ geçirme görev bilinci ile değil. Hatta masallarınızı kendiniz yazabilirsiniz; annesiyle babasının tanışma masalı, ailenin kökenleri ve nerden nereye taşındıkları, anne babanın kendi çocuklukları gibi. Yok ben hazır masallardan mutluyum diyorsanız da lütfen alacağınız kitaplara bir göz atın satın almadan ve içinize siniyorsa alıp, okuyun çocuğunuza.

Bu arada son olarak, özellikle küçük yaşlarda çocuklar bazı masalların tekrar tekrar okunmasını isterler, bıkmadan okuyun ve endişe etmeyin. Vardır o masalın içinde çözmeye çalıştığı bir durum mutlaka çocukların ve gelecektir yeni masallara ilgilinin zamanı...

Keyifli okumalar.